kıyâs ~ قياس ::: (a. i.) : 1) bir şeyi başka başka bir şeye benzeterek hüküm verme, bu yolda verilen hüküm, bir tutma. 2) karşılaştırma; * ör-nekseme. 3) umûm kaideye uyma. 4) mant. * tasım, Alâ gayr-il kıyas : kıyâsa ve kaideye uygun olmamak üzere.

kıyâs-ı celî ::: asıldaki illetin ferde vücûdu zahir ve zihne mütebâdir olan kıyas.

kıyâs-ı fâsid ::: mant. mantığa uymazlık, paralojizm, fr. paralogisme.

kıyâs-ı fukahâ ::: fık. hakkında açıkça âyet veya hadis bulunmıyan meselelere dâir, üzerine âyet ve hadis olan benzerlerine göre âlimler tarafından verilen hüküm.

kıySs-ı hafî ::: sebebi gizli olan ve zihne birden gelmiyen kıyas.

kıyâs-ı tnatvî ::: mant. * önertilerinden biri gizli veya söylenmemiş olan * tasım, entimem, fr. enthymeme.

kıyâs-ı mevsûl-ün-netâyic ::: mant. * öntasım, fr. prosyllogisme.

kıyâs-ı mukassim ::: mant. 'ikilem, fr. dilemma.

kıyâs-ı müdellel ::: mant. epikerem, fr. epicheree me.

kıyâs-ı mülhakk ::: mant. * astasım, fr. episyllo-gisme.

kıyâs-ı nefs ::: kendine benzeterek hükmetme. kıyâsa muhalefet : ed. (bkz. : galat-ı tahakkü-mî).