eshâb ~ اصحاب ::: (a. s. sâhib ve sahbın c.) : 1) sahipler, mâlik ve mutasarrıf olanlar, (bkz. : sâhib). 2) Peygamberimizi görmek ve sohbetine erme. k şerefini kazanmış kimseler.

eshâb-ı Bedr ::: Bedir Gazâsı'nda Peygamberimizin maiyetinde bulunan îman sahibi kimseler, [bunların bâzı kaynaklara göre (305. bâzı kaynaklara göre de (313) olduğu bildiriliyor].

eshâb-ı câh ::: rütbe sahipleri.

eshâb-ı devlet ::: 1) servet sahipleri, zenginler; 2) ileri gelenler.

eshâb-ı ferâiz ::: huk. terekeden kendilerine şer'an muayyen sehim takdîr olunan verese.

eshâb-ı idare ::: idare adamları.

eshâb-ı kalem ::: me'murlar.

Eshâb-ı Kehf ::: Kur'an'da kendilerinden bahsedilen ve bir mağarada uzun müddet uyumuş bulunan kişiler . [Yemlîha, Mekselînâ, Mislînâ, Mernûş, Debernûş, Şârenûş, Kefeştatayyuş, Kıtmîr (köpekleri)]!

eshâb-ı kehânet ü şerâfet ::: kâhinler ve şerefli, itibarlı kimseler.

eshâb-ı kiram ::: Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in sahabeleri.

eshâb-ı mesâiih ::: resmî dâirelerde işlerini tâkibeden kimseler.

eshâb-ı menâsib ::: Yüksek rütbeli me'murlar.

eshâb-ı muâhaze ::: tenkitçiler, her şeyi tenkit fikri ile düşünenler.

eshâb-ı Nâr ::: Cehennemdekiler.

eshâb-ı rivayet ::: rivâyetçiler. (bkz. : râvî, ruvât).

eshâb-ı sebt ::: "cumartesiciler, cumartesiye bağlı olanlar"; Yahudi kavmi, (bkz. : Sebtiyyûn).

eshâb-ı Suffa ::: Medine'de Mescid-i Nebevî civarında "Suffa" denilen misafirhanede Peygamberimiz tarafından yedirilip içirilen fakir müslümanlar.

eshâb-ı süyûf ::: "kılıç adamları" : askerler.

eshâb-ı tahrîc ::: içtihada muktedir olmayıp mezhep usûl ve kaidelerine vesâir fıkıh hükümlerini ve bunların delil ve mehazlerini kavramış olduklarından sâhib-i mezhepten veya mezhepte müçtehit olan zâtın eshâbından nakledilmiş olup ta birçok cihetlere ihtimâl olan bir muhtemel sözü tafsile ve iki cihete ihtimâli bulunan müphem bir hükmü tavzî-ha ve mevcut olmıyan mes'elelerin hükümlerini mezhep usûl ve kaidelerinden istinbat ve tahrîce muktedir olan kimseler.

eshâb-ı temyiz ::: tahrîc ve tercih kudretini hâiz olmayıp yalnız zâhir-i mezhep ve zâhir-i rivayet ile rivâyet-i nâdireyi tefrika ve mezhepte mevcut kuvvetli rey ve mütâlâa ile zayıf mütalâayı ayırmağa muktedir olan kimseler.

eshâb-ı tercih ::: huk. mezhepte mevcut sözlerden ve rivayetlerden birini diğerine tercih iktidarları bulunan kimseler, [bunlar muhtelif sözler arasından "esas" veya "sahih" olan veyahut hassa veya kıyâsa uygun olan budur gibi tâbirlerle değişik sözlerden birini diğerine terâh ederler].

eshâb-ür-re'y ::: bir emre veya bir maddeye bağ-lanmaksızın, kendi görüşüne ve ölçüsüne göre hükmedenler.

eshâb-ür-rakim ::: Kur'ân'ı Kerîm'in "18" inci sûresinin "9" uncu âyetinde bahsedilen ve bir tefsire göre, isimleri ve nesebleri yazılan levha sahipleri, [bir tefsire göre de "rakîm", kehf'in bulunduğu dağın, vadinin veya Eshâb-ı Kehf'in köpeğinin, yâni kıtmîr adiyle meşhur olan köpeğin adıdır].