hadd ~ حد ::: (a. i. c. : hudûd) : 1) sınır, iki devlet toprağının birleştiği yer, kenar. 2) derece. 3) gerçek değer. 4) şerîatçe verilen ceza. 5) mant. bir * önermede konu ile * yüklemden her foiri, terim. 6) mat. cebirde tenasüp (* oran) veya muadeleyi (* denklem) meydana getiren kısĵmlardan her biri. 7) bir şeyin nihayeti, sonu.

hadd-i asgar ::: mant. küçük önerme.

hadd-i bulûğ ::: ergenlik çağı.

hadd-i cenubî ::: top. her hangi bir arazî üzerinde üç nirengi noktasının teşkîl ettiği üçgenin en cenubun da (güney) bulunan re'si, yânî nîrengi noktası.

hadd-i ekber ::: mant. büyük önerme.

hadd-i evvel ::: mat. her hangi bir rîyazî düsturda bir birinden zait nakıs işaretlerinden biriyle ayrılmış parçalardan birincisi.

hadd-i evsat ::: mant. orta terim.

hadd-i gârbî ::: top. her hangi bir arazî üzerinde üç nîrengi noktasının teşkîl ettiği üçgenin en garbında (batı) bulunan re'si, yânî nîrengi noktası.

hadd-i hakikî ::: mant. bir terimin esas tarifi.

hadd-i icaz ::: fasâhat'in mucize derecesinde olanı.

hadd-i imkân ::: mümkün olma hududu.

hadd-i ittisal ::: bitişme haddi, noktası.

hadd-i kat'-i tarîk ::: huk. [eskiden] yol kesicilikte bulunan bir şahıs veya birçok eşhas hakkında cinayetlerine göre îcâbeden ukubet.

hadd-i kaıf ::: huk. [eskiden] bir muhsin veya muhsineye, yânî mükellef hür, müslim, zinadan afîf bir kimseye dâr-ı islâm'da zina isnâdeden mükellef bir şahıs hakkında îcâbeden ukubettir ki, miktarı hadd-i şürb gibidir.

hadd-i kemâl ::: olgunluk hâli.

hadd-i kifâye ::: yeterlik derecesi.

hadd-i lâyık ::: tam derece, tam değer.

hadd-i müntehâ ::: son nokta.

hadd-i müşterek ::: ortak derece.

hadd-i sâlis ::: mat. her hangi bir riyazi düsturda birbirinden zait nakıs işaretlerinden biriyle ayrılmış parçalardan üçüncüsü.

hadd-i sânî ::: mat. herhangi bir riyâzî düsturda bir birinden zait nakıs işaretlerinden biriyle ayrılmış parçalardan ikincisi.

hadd-i sekr ::: huk. [eskiden] hamirden başka müskir meşrubattan birinin bilihtiyâr içilmesinden mütevellit sarhoşluktan dolayı îcâbeden ukubettir ki, miktarı hadd-i şürb gibidir.

hadd-i sirkat ::: huk. [eskiden] şeraitini câmî bir sirkatten dolayı muayyen uzvun kesilmesi suretiyle tatbik edilen bir ceza.

hadd-i şarkî ::: top. her hangi bir arazî üzerinde üç nîrengi noktasının teşkîl ettiği üçgenin en doğusunda bulunan re'si, yânî nîrengi noktası.

hadd-i ser'î ::: şerîate uygun olarak verilen ceza.

hadd-i şimalî ::: top. her hangi bir arazî üzerinde üç nîrengi noktasının teşkîl ettiği üçgenin en şimalinde (kuzey) bulunan re'si, yânî nîrengi noktası.

hadd-i şürb ::: huk. [eskiden] az veya çok miktarda bilihtiyar "hamr" içilmesinden dolayt îcâbeden ukubet, [sekir vermiş olsun olmasın (bu ukubet hür ve hürre hakkında seksen, köle hakkında kırk celdedir. Celd, kamçı ile vurma veya derisine dokunmadır) ].

hadd-i ta'bîr ::: tasvir ve anlatma derecesi, çjücü.

hadd-i te'dib ::: şerîata göre ceza, dayak derecesi.

hadd-i vasat ::: orta.

hadd-i zâtinde ::: zâten, esasen, yaradılışta, aslında, oluşunda. 8) bir şeyin keskin olan yeri, ağzı.

hadd-i seyf ::: kılıcın keskin yeri, ağzı. Bî-hadd : hesapsız, sınırsız. Fevk-al-hadd : pek çok. Ser-hadd : sınır.

hadd-i zina ::: huk. [eskiden] şeraiti dâhilinde vâki ve sabit olan zinadan dolayı mürtekibi hakkında tatbik edilecek ukubettir ki, ya celd veya recim suretiyle olur.