beyâtî-arabân ~ بياتي عربان ::: (f. b. i.) : müz. Türk müziğinin mürekkep makamlarındandır. Çok eski bir terkip ise de, birkaç asır tutulmuş ve XVIII. asrın son senelerinde Sâdullah Ağa tarafından tekrar ortaya atılarak ihya olunmuştur. Beyâtî-araban, isminden de anlaşıldığı üzere araban (yâni şetaraban) makamına beyâtî ilâvesinden mürekkeptir. Terkîbindeki beyâtî ile, onun gibi dügâh [lâ perdesinde kalır; bu perde şetara-ban'ın da güçlüsü olmaktadır. Beyâtî'nin güçlüsü ve şetaraban'ın durağı olan neva] re perdesi, makamın birinci derecede güçlüsüdür. Donanımına beyâtî'nin si koma bemolü ile şetarabanın yalnız mi bakıyye bemolü ve fa bakıyye diyezi arızaları konulur. Lâhin içinde beyâtî icra olunurken son iki arıza bekar yapıldığı gibi şetaraban için si bekar ve si bakıyye bemolü kullanıldığı da çok vâ-kidir. Ancak şetaraban'ın dördüncü arızası olan do bakıyye diyezi'nin beyâtî-araban'da bulunmayışı, eskiden yalnız "araban" diye anılan makamda do perdesinin natürel olarak kullanılması ve hattâ ara-ban'ın yegâh gibi bâzan dügâh perdesinde de kalması ile alâkalıdır. Esasen beyâtî-araban'da şetaraban dizisi bütün sesleri ile tam olarak yapılmaz. Beyâtî-araban'ın terkibi bu şekilde ise de, son yarım asırda biraz değişikliğe uğrıyarak, bestekârlar tarafından hicaz beşlisinde fazla dolaşan bir karcığar gibi kullanılmağa başlanmıştır. Beyâtî makamının karcığar geçkilerine çok elverişli olması ve karcığarın sonunda da şetaraban başındaki beş-li'nin bulunması buna sebebolmuştur. Esasen güçlü, durak, hattâ donanım ve seyir hususiyetleri karcığar ile müşterektir.